Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chỉ ra 6 sai lầm phổ biến nhất khi tiếp cận báo cáo tài chính và hướng dẫn cách khắc phục để giúp bạn khai thác đúng giá trị thực của tài liệu tài chính quan trọng này
Last updated
Báo cáo tài chính là công cụ phản ánh toàn diện tình hình tài chính – kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán. Tuy nhiên, dù có sẵn bảng báo cáo tài chính rõ ràng, nhiều nhà quản trị, nhà đầu tư hoặc thậm chí cả nhân viên tài chính vẫn mắc sai lầm trong quá trình đọc hiểu và phân tích số liệu. Những sai sót này có thể dẫn đến đánh giá sai tình hình doanh nghiệp, đưa ra quyết định sai lệch, hoặc bỏ lỡ các dấu hiệu cảnh báo rủi ro tài chính nghiêm trọng.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chỉ ra 6 sai lầm phổ biến nhất khi tiếp cận báo cáo tài chính và hướng dẫn cách khắc phục để giúp bạn khai thác đúng giá trị thực của tài liệu tài chính quan trọng này.
Thực tế, một bộ báo cáo tài chính thường bao gồm:
Bảng cân đối kế toán
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Bản thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính thường dài, chi tiết và khiến nhiều người xem lướt qua hoặc bỏ hẳn. Nhưng đây chính là phần “giải mã” các số liệu trong báo cáo chính.
Ví dụ: bạn thấy chi phí bán hàng tăng đột biến nhưng không rõ lý do? Câu trả lời thường nằm trong phần thuyết minh. Bạn không chắc một khoản đầu tư có được hợp nhất vào kết quả kinh doanh không? Thuyết minh sẽ cho biết điều đó.
Một số chỉ tiêu tài chính có tên gọi giống nhau nhưng bản chất lại hoàn toàn khác. Ví dụ:
Lợi nhuận sau thuế chưa chắc phản ánh tiền mặt thực có
Dòng tiền thuần dương không đồng nghĩa với kinh doanh có lãi
Chi phí quản lý tăng không phải lúc nào cũng là dấu hiệu xấu
Nhiều doanh nghiệp có mô hình công ty mẹ – công ty con, nhưng người đọc báo cáo chỉ dựa vào báo cáo tài chính riêng lẻ mà không xem xét báo cáo hợp nhất.
Điều này dẫn đến cái nhìn thiếu toàn diện. Ví dụ, công ty mẹ có lợi nhuận nhưng công ty con lỗ, hoặc phát sinh giao dịch nội bộ lớn thì kết quả hợp nhất có thể hoàn toàn khác.
Một số người đọc báo cáo nhưng không biết báo cáo đang được lập theo chuẩn nào: Thông tư 200, Thông tư 133 hay chuẩn mực quốc tế (IFRS)?
Việc này rất quan trọng vì mỗi hệ thống quy định sẽ có cách ghi nhận, trình bày và phân loại chỉ tiêu khác nhau. Nếu không xác định được chuẩn lập báo cáo, người đọc dễ bị rối hoặc phân tích sai.
Báo cáo tài chính chỉ phản ánh số liệu trong một giai đoạn cụ thể. Nếu không đặt trong bối cảnh hoạt động, ngành nghề, chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp, người phân tích dễ đưa ra nhận định sai lệch.
Ví dụ:
Lợi nhuận giảm không hẳn là xấu nếu doanh nghiệp đang mở rộng đầu tư
Chi phí tăng có thể là tín hiệu tích cực nếu liên quan đến nghiên cứu – phát triển
Dòng tiền âm do mua tài sản cố định không phải dấu hiệu khủng hoảng
Phân tích tài chính đúng nghĩa là phân tích động, có tư duy phản biện và có góc nhìn chiến lược, không đơn thuần là nhìn con số tĩnh trong báo cáo.
Kết luận: Đọc báo cáo tài chính đúng là một kỹ năng quản trị không thể thiếu
Đọc báo cáo tài chính không phải công việc chỉ dành cho kế toán. Với nhà quản lý, nhà đầu tư hay bất kỳ ai muốn hiểu doanh nghiệp đang hoạt động ra sao – thì đây là kỹ năng nền tảng không thể thiếu.
Tránh những sai lầm cơ bản sẽ giúp bạn:
Đánh giá chính xác tình hình tài chính doanh nghiệp
Phân tích nguyên nhân – hệ quả trong biến động tài chính
Ra quyết định đầu tư, mở rộng, điều chỉnh chiến lược dựa trên dữ liệu đáng tin cậy
Hãy bắt đầu bằng việc hiểu cấu trúc báo cáo, đọc kỹ phần thuyết minh, phân biệt rõ từng loại báo cáo, và đặt chúng trong bối cảnh hoạt động thực tế – bạn sẽ thấy báo cáo tài chính không còn khô khan, mà trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho mọi quyết định kinh doanh.
Bài viết cùng chủ đề:
Rất nhiều người khi cầm một thường chỉ nhìn các con số như doanh thu, chi phí, lợi nhuận… mà không quan tâm đến cấu trúc hoặc vai trò của từng loại báo cáo.
Không nắm được sẽ khiến việc phân tích bị thiếu sót, dẫn đến đánh giá thiếu chính xác.
Để hiểu chính xác số liệu, bạn cần tìm hiểu kỹ – đây không phải là phụ lục tùy chọn, mà là phần không thể thiếu của báo cáo tài chính đầy đủ.
Muốn tránh ngộ nhận, nhà quản lý và người làm tài chính cần học đúng cách, theo trình tự logic và với hiểu biết về mối quan hệ giữa các chỉ tiêu.
Đặc biệt khi phân tích doanh nghiệp niêm yết hoặc tập đoàn đa ngành, cần dành sự chú ý cho để đánh giá đúng hiệu quả hoạt động chung của toàn hệ thống.
Với doanh nghiệp vừa và lớn tại Việt Nam, đa số báo cáo tài chính hiện hành được lập theo – văn bản quy định đầy đủ, có tính hệ thống và được áp dụng phổ biến nhất.
